(Ο Σωκράτης με τους μαθητές του)

Η παιδαγωγική σχέση θεωρείται κάτι το δεδομένο στην εκπαίδευση και για αυτό… έχουμε σταματήσει να ασχολούμαστε μαζί της. Είναι χαρακτηριστική η ένδεια ερευνών, στο χώρο της εκπαίδευσης, στο συγκεκριμένο πεδίο, σε αντίθεση με τα επιστημονικά πεδία της ιατρικής και της ψυχοθεραπείας που βάζουν τη θεραπευτική σχέση στον πυρήνα της εργασίας τους. Η παιδαγωγική σχέση είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και πολυσύνθετη έννοια. Και γι’ αυτό απουσιάζει από τη βιβλιογραφία ένας κοινά αποδεκτός λειτουργικός ορισμός που θα επέτρεπε την αντικειμενική αποτίμησή της. Έννοιες, όπως η ενεργός ενσυναίσθηση (compassion) και η σύνδεση εκπαιδευτή – παιδιού (pairing) αποτελούν σπερματικές συνιστώσες της παιδαγωγικής σχέσης. Αλλά και πάλι εντοπίζουμε δυσκολίες στον ορισμό τους. Ο τρόπος που οι εκπαιδευτικοί αναπτύσσουν παιδαγωγική σχέση με τους μαθητές τους θα έπρεπε να αποτελεί βασικό αντικείμενο των σπουδών τους, αλλά κάτι τέτοιο δεν γίνεται. Το εκπαιδευτικό σύστημα, ενώ ορίζει με ακρίβεια τον τρόπο που θα πρέπει να γίνεται η διδασκαλία π.χ. των μαθηματικών, σε ένα τόσο καίριο ζήτημα, επαφίεται στις προσωπικές στάσεις, αντιλήψεις και στοιχεία της προσωπικότητας των εκπαιδευτικών. Μάλιστα συχνά η πίεση που ασκείται στους εκπαιδευτικούς για την κάλυψη της ύλης του ΑΠΣ λειτουργεί αποτρεπτικά ως προς την ανάπτυξη της παιδαγωγικής σχέσης. Ωστόσο, στη σημασία της είχε αναφερθεί ο Ivar Lovaas υποστηρίζοντας πως το 50% της προόδου του μαθητή (με αυτισμό στο παράδειγμα του Lovaas) οφείλεται στην ποιότητα της παιδαγωγικής σχέσης. Το υπόλοιπο 50% αποδίδεται σε όλους τους υπόλοιπους παράγοντες (π.χ. ακρίβεια με την οποία εφαρμόζονται οι διδακτικές τεχνικές, συμμετοχή της οικογένειας, σοβαρότητα της αναπτυξιακής διαταραχής ή το δυναμικό του παιδιού). Παρόλα αυτά, αυτόν τον τόσο σημαντικό παράγοντας για την προαγωγή της γνώσης εξακολουθούμε να τον αφήνουμε στην τύχη.

(Ivar Lovaas)