ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ΈΚΘΕΣΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ

Ονοματεπώνυμο φοιτήτριας.: …………Σεραφώ Ντόντη…………………………………

ΑΡ. ΜΗΤΡΩΟΥ……………U224N2937………………

Εξάμηνο εγγραφής στην Π.Α……………Χειμερινό Εξάμηνο 2024 ………………………

ΔΟΜΗ Π.Α.…………………1o Γυμνάσιο Βόλου……………………

Ακροατήριο…………02…………………….

Υπογραφή……Σεραφώ Ντόντη

1 Εισαγωγή

Το πεδίο πρακτικής μου άσκησης είναι ένα σχολείο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και πιο συγκεκριμένα το 1ο Γυμνάσιο της τοπικής κοινότητας του Βόλου. Όντας εκπαιδευτικός κλάδου ΠΕ78, έχω πραγματοποιήσει παρατήρηση(observation) στο μάθημα της Οικιακής Οικονομίας στην Α' Γυμνασίου, στο Εργαστήριο Δεξιοτήτων (ΕΔ) σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου, καθώς και στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής στη Γ' Γυμνασίου.

Στην παρούσα αναστοχαστική έκθεση, θα αναλύσω το εκπαιδευτικό πλαίσιο του σχολείου, εστιάζοντας στις παιδαγωγικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται για να ενισχύσουν την πολυπολιτισμικότητα και τη διαπολιτισμική ευαισθητοποίηση των μαθητών. Θα αναφερθούν οι επιδιωκόμενοι στόχοι του σχολείου σε σχέση με τη Δ Ε.Δ., και την ανάπτυξη δεξιοτήτων διαπολιτισμικής επικοινωνίας. Τέλος, θα παρουσιαστούν οι προκλήσεις που εντοπίστηκαν κατά την παρατήρηση, όπως η διαχείριση της ετερότητας στην τάξη και η ανάγκη διαφοροποιημένης διδακτικής παρέμβασης.

1,1 Περιγραφή Εκπαιδευτικού Πλαισίου

Η εκπαιδευτική δομή στην οποία πραγματοποιείται η πρακτική άσκηση είναι ένα δημόσιο Γυμνάσιο με μαθητές από διάφορα κοινωνικά και πολιτισμικά υπόβαθρα. Η συγκεκριμένη σχολική μονάδα λειτουργεί σε αστικό περιβάλλον και εξυπηρετεί μαθητές ηλικίας 12-15 ετών. Στο πλαίσιο της πρακτικής άσκησης πραγματοποιείται παρατήρηση μαθημάτων Οικιακής Οικονομίας στην Α' Γυμνασίου και του Εργαστήριου Δεξιοτήτων σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου, καθώς και του μαθήματος της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής στη Γ' Γυμνασίου. Οι παρατηρήσεις γίνονται κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, σε πραγματικές συνθήκες διδασκαλίας.

Το σχολείο φιλοξενεί περίπου 400 μαθητές και ένα απ' τα χαρακτηριστικά του είναι η έντονη πολυπολιτισμικότητα (multiculturalism), καθώς φοιτούν μαθητές που προέρχονται από διαφορετικές χώρες και έχουν διαφορετική εθνική καταγωγή. Επομένως, η συνύπαρξη τόσο των γηγενών, όσο και των αλλόγλωσσων μαθητών είναι ένα ζήτημα που τίθεται στο προσκήνιο.

1.2 Όραμα, Στοχοθεσία και Επιδιωκόμενα Αποτέλεσματα

Το όραμα της εκπαιδευτικής μονάδας είναι να παρέχει μια ολιστική εκπαιδευτική προσέγγιση(holistic educational approach) στους μαθητές, προωθώντας την κριτική σκέψη (critical thinking), την κοινωνική συνείδηση, τη διαπολιτισμική συνεργασία και τη γνωριμία με τον Άλλον.

Στοχεύει στην ενίσχυση της κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης των μαθητών μέσω βιωματικών δραστηριοτήτων και διαπολιτισμικών συνεργασιών, ενώ προωθεί την ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής Οι δεξιότητες ζωής(life skills) ορίζονται ως «μια ομάδα ψυχοκοινωνικών ικανοτήτων και
διαπροσωπικών δεξιοτήτων που βοηθούν τους ανθρώπους να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις, να επιλύουν προβλήματα, να σκέφτονται κριτικά και δημιουργικά, να επικοινωνούν αποτελεσματικά, να οικοδομούν υγιείς σχέσεις, να συμπάσχουν με τους άλλους και
να διαχειρίζονται τη ζωή τους με παραγωγικό τρόπο (Rychen& Salganik,2003). Οι δεξιότητες ζωής είναι ζωτικής σημασίας, ιδιαίτερα σ' αυτά τα κοινωνικά μαθήματα, καθώς μαθαίνουν στο παιδί να σκέπτεται, αυξάνοντας τη κοινωνική ευαισθητοποίησή του πάνω σε σύγχρονα ζητήματα που αφορούν τη κοινωνία.

Τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα για τα τρία μαθήματα είναι τα εξής:

Οικιακή Οικονομία (Α΄ Γυμνασίου) :Τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα της διδασκαλίας της Οικιακής Οικονομίας περιλαμβάνουν την ανάπτυξη των απαραίτητων δεξιοτήτων και γνώσεων ώστε οι μαθητές να μπορούν να διαχειρίζονται αποτελεσματικά το φυσικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον τους, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής τους και προωθώντας την ευημερία της οικογένειας και της κοινότητας. Σε διαπολιτισμικό πλαίσιο, στόχος είναι οι μαθητές να αναγνωρίζουν και να σέβονται τις πολιτισμικές διαφορές(cultural differences) στη διαχείριση των πόρων και των οικογενειακών αναγκών, αναπτύσσοντας δεξιότητες συνεργασίας και αλληλεπίδρασης με μαθητές διαφορετικού πολιτισμικού υπόβαθρου.
Εργαστήριο Δεξιοτήτων (Α' . B', Γ' Γυμνασίου): Στόχος είναι η ενίσχυση των δεξιοτήτων επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ μαθητών διαφορετικού πολιτισμικού υπόβαθρου, με έμφαση στην ανάπτυξη διαπολιτισμικής κατανόησης και επίλυσης συγκρούσεων μέσω βιωματικών δραστηριοτήτων.
Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή (Γ' Γυμνασίου): Οι μαθητές θα μάθουν να αναλύουν έννοιες όπως η κοινωνική δικαιοσύνη(social justice) και τα ανθρώπινα δικαιώματα(human rights), να συσχετίζουν τη θεωρία με σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα και να συμμετέχουν ενεργά σε δημοκρατικές διαδικασίες, αναπτύσσοντας έτσι πολιτική και κοινωνική συνείδηση.

1.3 Προκλήσεις και Διδακτικές Παρεμβάσεις

Στη διδασκαλία των μαθημάτων Οικιακής Οικονομίας, Εργαστηρίου Δεξιοτήτων και Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, οι προκλήσεις περιλαμβάνουν την ανάγκη για ενδυνάμωση της ευαισθητοποίησης των μαθητών σε θεμελιώδεις έννοιες της σύγχρονης επικαιρότητας (π.χ. ο πολιτισμός, κουλτούρα, η φυλή και οι κοινωνικές ανισότητες).

Η ανάπτυξη διαπολιτισμικής κατανόησης είναι κρίσιμη, καθώς οι μαθητές προέρχονται από ποικιλόμορφα πολιτισμικά και κοινωνικά υποβάθρα, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει τη συνεργασία και την αλληλεπίδραση στην τάξη. Η ύπαρξη της πολυπολιτισμικότητας στις τάξεις δεν διασφαλίζει τη διαπολιτισμική ανάπτυξη κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης των μαθητών (Kymlicka,2017).

Στα μαθήματα αυτά παρατήρησα ότι αξιοποιούνται τόσο οι παραδοσιακές μέθοδοι διδασκαλίας, όπως η διάλεξη, όσο και πιο σύγχρονοι μέθοδοι, όπως ο χωρισμός της τάξης σε μικρές ομάδες προκειμένου να συνεργαστούν ομαδικά για την υλοποίηση ασκήσεων που τους είχαν δοθεί σε έντυπη μορφή, αλλά και η αξιοποίηση του αναστοχαστικού διαλόγου, όπου ακούγονται οι φωνές όλων των μαθητών.

Η ενσωμάτωση διδακτικών παρεμβάσεων που προάγουν τη διαπολιτισμική εκπαίδευση και ενθαρρύνουν την κριτική σκέψη είναι απαραίτητη για την αποδόμηση στερεοτύπων και την προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Μέσω ανοιχτών συζητήσεων και βιωματικών δραστηριοτήτων, οι μαθητές καλούνται να αναγνωρίσουν και να διερευνήσουν τις πολυδιάστατες πτυχές της ταυτότητάς τους, ενισχύοντας την ικανότητά τους να συμμετέχουν ενεργά και υπεύθυνα στην κοινωνία.

2 Ερμηνεία

Μέσα από την παρατήρησή στη συγκεκριμένη εκπαιδευτική δομή, συνειδητοποίησα τη σημασία της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης(intercultural education) και της ευαισθητοποίησης των μαθητών σε θέματα πολιτισμικών διαφορών και κοινωνικών ανισοτήτων (social inequalities). Το πιο σημαντικό στοιχείο που ανέδειξε η εμπειρία αυτή είναι η ανάγκη για διαφοροποιημένη διδακτική παρέμβαση, Αυτό συνδέεται άμεσα με τις θεωρητικές μου γνώσεις γύρω από την εκπαιδευτική ισότητα και τη διαπολιτισμική εκπαίδευση, επιβεβαιώνοντας τη σημασία της προσαρμογής της διδασκαλίας στις ανάγκες κάθε μαθητή.

Τα συναισθήματά μου για τη δομή είναι θετικά, καθώς ενισχύει την αλληλοκατανόηση μεταξύ των μαθητών και προάγει έναν περιεκτικό εκπαιδευτικό χώρο. Συμπερασματικά, θεωρώ ότι η δομή αυτή λειτουργεί ως μια μικρογραφία της κοινωνίας, όπου οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές προσπαθούν να συνεργάστούν για να αντιμετωπίσουν προκλήσεις που αφορούν τις διακρίσεις και τις ανισότητες, δημιουργώντας ένα μοντέλο συμπεριληπτικής εκπαίδευσης.

Οι πληροφορίες που συνέλεξα κατά την παρατήρηση μου ήταν εξαιρετικά χρήσιμες και θα επηρεάσουν σημαντικά τον σχεδιασμό των διδακτικών μου παρεμβάσεων. Ένα στοιχείο που παρατήρησα είναι η μεγάλη σημασία της οπτικής επαφής μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών. Η οπτική επαφή φαίνεται να ενισχύει την αλληλεπίδραση και τη συμμετοχή των μαθητών στο μάθημα, κάνοντάς τους να αισθάνονται πιο συνδεδεμένοι με το εκπαιδευτικό περιβάλλον. Αυτό μου δείχνει πως, όταν σχεδιάζω τις παρεμβάσεις μου, θα πρέπει να ενσωματώσω πιο ενεργητικές μεθόδους διδασκαλίας που προωθούν τη διαδραστικότητα.

Επιπλέον, στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, παρατήρησα ότι οι μαθητές συζητούσαν για τη συμμετοχή των Μουσουλμάνων στις παρελάσεις, εκφράζοντας την άποψη ότι «δεν είναι Έλληνες». Αυτή η στιγμή ανέδειξε την ανάγκη για άμεση παρέμβαση μέσω της προώθησης της διαπολιτισμικής ενσυναίσθησης και του σεβασμού στη διαφορετικότητα. Οι πληροφορίες αυτές μου έδειξαν ότι είναι απαραίτητο να αναπτύξω παρεμβάσεις που ενσωματώνουν συζητήσεις σχετικά με την πολυπολιτισμικότητα και τις πολιτικές ταυτότητες, δίνοντας έμφαση στο πώς ο πολιτισμός και η ταυτότητα δεν περιορίζονται από εθνικά ή εδαφικά όρια.

2,1 Αξιολόγηση

Oι πληροφορίες που συνέλεξα από την παρατήρησή μου ήταν εξαιρετικά χρήσιμες και αποτελεσματικές για την κατανόηση των αναγκών των μαθητών και την προσαρμογή της διδακτικής μου προσέγγισης. Παρατήρησα ότι η πολιτισμική ποικιλομορφία, τα στερεότυπα που μεταδίδονται από γενιά σε γενιά και οι κοινωνικές ανισότητες επηρεάζουν τη δυναμική της τάξης, όπως φάνηκε σε περιστατικά όπου μαθητές αμφισβητούσαν τη συμμετοχή μαθητών διαφορετικής εθνικότητας στις παρελάσεις. Αυτές οι πληροφορίες υποδεικνύουν την ανάγκη ενσωμάτωσης δραστηριοτήτων που προωθούν την κατανόηση και αποδοχή της διαφορετικότητας, καθώς και την κριτική σκέψη για επίκαιρα κοινωνικά ζητήματα.

Η αξία αυτών των πληροφοριών έγκειται στο γεγονός ότι με βοήθησαν να εντοπίσω συγκεκριμένες προκλήσεις που σχετίζονται με τον πολιτισμικό πλουραλισμό, οι οποίες θα επηρεάσουν σημαντικά τον σχεδιασμό των παρεμβάσεών μου. Θα δώσω έμφαση στη διαπολιτισμική εκπαίδευση, προωθώντας συζητήσεις και δραστηριότητες που ενισχύουν την ενσυναίσθηση και τη συνεργασία μεταξύ μαθητών από διαφορετικά υπόβαθρα. Επιπλέον, οι πληροφορίες αυτές μου επιτρέπουν να διαμορφώσω πιο αποτελεσματικές και συμπεριληπτικές διδακτικές στρατηγικές, οι οποίες θα ανταποκρίνονται στις κοινωνικές και πολιτισμικές προκλήσεις της τάξης.

2.2 Σχεδιασμός για το Μέλλόν

Ο σχεδιασμός θα βασιστεί στις πληροφορίες που απέκτησα, ενισχύοντας την πολυπολιτισμική προσέγγιση και τη δημιουργία ενός συμπεριληπτικού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος. Ιδιαίτερη έμφαση θα δώσω στη χρήση πολυαισθητηριακών και βιωματικών μεθόδων, όπως οι διαθεματικές δραστηριότητες και τα οπτικοακουστικά υλικά, ώστε να ενθαρρύνω τη συμμετοχή όλων των μαθητών. Σημεία που πρέπει να προσεχθούν περιλαμβάνουν την προσαρμογή των δραστηριοτήτων στις ανάγκες και τις προκλήσεις κάθε τάξης, όπως η διαπολιτισμική διαμεσολάβηση για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων εντάσεων και προκαταλήψεων. Θα επιδιώξω επίσης συνεχή αξιολόγηση των μαθητών, ώστε να αναγνωρίζονται άμεσα οι δυσκολίες και να γίνονται οι απαραίτητες διδακτικές παρεμβάσεις.

Η εισαγωγή περισσότερων διαθεματικών δραστηριοτήτων, οπτικοακουστικών δραστηριοτήτων, όπως η δημιουργία μιας αφίσας και πολυαισθητηριακών δραστηριοτήτων(multisensory activities) που εμπλέκουν όλες τις αισθήσεις έχουν στόχο να καλλιεργήσουν την ευαισθητοποίηση των μαθητών απέναντι στην πολιτισμική διαφορετικότητα, προωθώντας ταυτόχρονα δεξιότητες όπως η ενσυναίσθηση, η συνεργασία και η κριτική σκέψη. Επίσης, ανταποκρίνονται στα διάφορα στυλ μάθησης,με αποτέλεσμα οι μαθητές να αποκτούν περισσότερο ενδιαφέρον και κίνητρα για τα συγκεκριμένα μαθήματα (Παντελιάδου & Φιλιππάτου,2013).

3 Συμπεράσματα

Συνοψίζοντας, η παρατήρησή μου στο συγκεκριμένο σχολείο, μου ανέδειξε το πόσο σημαντική είναι η προώθηση της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, ήδη από την αρχή της εφηβείας των μαθητών προκειμένου να εξοικειωθούν με διαπολιτισμικές έννοιες και με απώτερο σκοπό την αποδοχή της ετερότητας του Άλλου. Ωστόσο, αυτή είναι μια αρκετά απαιτητική και σύνθετη διαδικασία. Ωστόσο, στόχος αυτών των κοινωνικών μαθημάτων, είναι ο αναστοχασμός πάνω σε επικαίρα θέματα και ζητήματα. Για να επιτευχθεί αυτό, η διαφοροποίηση της διδασκαλίας με πιο καινοτόμους μεθόδους κρίνεται κομβικής σημασίας. Η διάλεξη σε αυτά τα μαθήματα είναι αναγκαία για τη μετάδοση βασικών εννοιών και θεωρητικών γνώσεων. Ωστόσο, για να επιτευχθεί μια πιο ολοκληρωμένη και εμπλουτισμένη μαθησιακή εμπειρία, είναι σημαντικό να συνδυάζεται με άλλες μεικτές μεθόδους μάθησης. Αυτές οι προσεγγίσεις, όπως οι βιωματικές δραστηριότητες, οι ομαδικές συζητήσεις και οι πολυαισθητηριακές δραστηριότητες, διευκολύνουν την ενεργή συμμετοχή των μαθητών και προάγουν τη συνεργατική μάθηση.

Βιβλιογραφία

Kymlicka, W. (2017). Multicultural states and intercultural citizens 1. In Citizenship Rights (pp. 183-205). Routledge.

Παντελιάδου, Σ., & Φιλιππάτου, Δ. (2013). Διαφοροποιημένη διδασκαλία. Θεωρητικές προσεγγίσεις και εκπαιδευτικές πρακτικές.Πεδίο.

Rychen, D. S., & Salganik, L. H. (Eds.). (2003). Life Skills.Comprehensive Life Skills Framework.Hogrefe & Huber.

Παράρτημα