Το μοντέλο των ανθρωπίνων σχέσεων του William K. Yuh, πιο γνωστό ως μοντέλο Yum, εστιάζει στις διαπροσωπικές σχέσεις και την επικοινωνία στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής επικοινωνίας και διαχείρισης συγκρούσεων. Ο Yum ανέπτυξε αυτό το μοντέλο για να εξετάσει πώς οι διαφορετικοί πολιτισμοί αντιλαμβάνονται και διαχειρίζονται τις ανθρώπινες σχέσεις και τις συγκρούσεις.

Το μοντέλο του Yum διακρίνει τις ανθρώπινες σχέσεις σε πέντε βασικούς τύπους:

Οικογενειακές Σχέσεις: Δίνει έμφαση στη σημασία της οικογένειας ως κεντρικού κοινωνικού θεσμού, ιδιαίτερα σε κουλτούρες με συλλογικές αξίες. Το άτομο καθορίζεται από τη θέση του στην οικογένεια και συχνά υιοθετεί έναν πιο ιεραρχικό ρόλο.

Φιλικές Σχέσεις: Σε αυτόν τον τύπο σχέσης, υπάρχει μεγαλύτερη αμοιβαιότητα και αλληλεπίδραση σε προσωπικό επίπεδο. Οι φιλικές σχέσεις έχουν έντονη την αίσθηση της προσωπικής σύνδεσης, αλλά το περιεχόμενο της φιλίας και της αφοσίωσης διαφέρει μεταξύ των πολιτισμών.

Σχέσεις Εργασίας: Αυτές οι σχέσεις συνδέονται με την επαγγελματική ζωή και τη συνεργασία, οι οποίες μπορεί να επηρεάζονται από πολιτισμικές αξίες και κανόνες. Σε συλλογικές κουλτούρες, για παράδειγμα, οι σχέσεις εργασίας στηρίζονται περισσότερο σε κανόνες που ευνοούν την ομαδικότητα και την αρμονία, ενώ σε ατομικιστικές κουλτούρες προωθείται περισσότερο η ατομική πρωτοβουλία.

Ιεραρχικές Σχέσεις: Αναφέρονται στη δομή και την αποδοχή της ιεραρχίας, η οποία είναι χαρακτηριστική σε πολλές ασιατικές κουλτούρες. Οι σχέσεις αυτές στηρίζονται στον σεβασμό προς τους ανώτερους και την ευθύνη προς τους κατώτερους.

Εθιμοτυπικές Σχέσεις: Αυτές αφορούν την τυπική, αλλά κοινωνικά σημαντική αλληλεπίδραση, η οποία υποδεικνύει την αίσθηση σεβασμού και κοινωνικής συνοχής. Οι σχέσεις αυτές επηρεάζονται από τις πολιτισμικές προσδοκίες και τους κανόνες ευγένειας.

Το μοντέλο του Yum επιτρέπει την κατανόηση του πώς η πολιτισμική ταυτότητα και οι αξίες διαμορφώνουν τις ανθρώπινες σχέσεις και την επικοινωνία, καθιστώντας το χρήσιμο εργαλείο σε τομείς όπως η διαπολιτισμική εκπαίδευση και η διεθνής επιχειρηματική επικοινωνία.

Βιβλιογραφία

Yum, J. O. (1988). The impact of Confucianism on interpersonal relationships and communication patterns in East Asia. Communication Monographs, 55(4), 374-388. https://doi.org/10.1080/03637758809376178

Samovar, L. A., Porter, R. E., & McDaniel, E. R. (2014). Intercultural communication: A reader (14th ed.). Cengage Learning.

Hofstede, G., Hofstede, G. J., & Minkov, M. (2010). Cultures and organizations: Software of the mind (3rd ed.). McGraw-Hill.

Ting-Toomey, S., & Chung, L. C. (2012). Understanding intercultural communication (2nd ed.). Oxford University Press.

Kim, Y. Y. (2001). Becoming intercultural: An integrative theory of communication and cross-cultural adaptation. Sage Publications.

Gudykunst, W. B., & Kim, Y. Y. (2003). Communicating with strangers: An approach to intercultural communication (4th ed.). McGraw-Hill.

Hall, E. T. (1989). Beyond culture. Anchor Books.

Lustig, M. W., & Koester, J. (2012). Intercultural competence: Interpersonal communication across cultures (7th ed.). Pearson.

Jandt, F. E. (2017). An introduction to intercultural communication: Identities in a global community (9th ed.). Sage Publications.

Triandis, H. C. (1995). Individualism & collectivism. Westview Press.

Yum, J. O. (2007). Confucianism and communication: Jen, li, and Ubuntu. China Media Research, 3(4), 15-23.

Yum, J. O. (1983). Communication patterns and relationships: A Korean perspective. In W. B. Gudykunst (Ed.), Intercultural communication theory: Current perspectives (pp. 71-90). Sage Publications.

Samovar, L. A., & Porter, R. E. (2001). Communication between cultures (5th ed.). Wadsworth.

Scollon, R., Scollon, S. W., & Jones, R. H. (2012). Intercultural communication: A discourse approach (3rd ed.). Wiley-Blackwell.

Kim, Y. Y., & Gudykunst, W. B. (Eds.). (2005). Theorizing about intercultural communication. Sage Publications.

Yoshikawa, M. J. (1987). Cross-cultural adaptation and growth: The duality of intercultural communication. In D. L. Kincaid (Ed.), Communication theory: Eastern and Western perspectives (pp. 319-336). Academic Press.

Matsumoto, D., & Juang, L. (2013). Culture and psychology (5th ed.). Cengage Learning.

Yum, J. O. (2002). The communication ecology of Korean immigrant churches in the United States. Journal of Intercultural Studies, 23(1), 99-114. https://doi.org/10.1080/07256860220151064

Hofstede, G. (2001). Culture's consequences: Comparing values, behaviors, institutions, and organizations across nations (2nd ed.). Sage Publications.

Hwang, K. K. (1987). Face and favor: The Chinese power game. American Journal of Sociology, 92(4), 944-974. https://doi.org/10.1086/228588

• Christina Efentaki

1. Βασικές Αρχές του Μοντέλου
Ο Yum αναπτύσσει το μοντέλο του με βάση αρχές από τον Κομφουκιανισμό, υποδεικνύοντας πώς οι ανθρώπινες σχέσεις καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από πολιτισμικές αξίες όπως η οικογένεια, η ιεραρχία, και η αμοιβαιότητα. Αυτές οι αξίες αποτυπώνουν τη θεώρηση της κοινότητας ως κεντρικού στοιχείου της κοινωνικής δομής, σε αντίθεση με ατομικιστικά μοντέλα που είναι συχνότερα στον δυτικό κόσμο.

2. Οικογενειακές και Ιεραρχικές Σχέσεις
Στο μοντέλο του Yum, η οικογένεια θεωρείται ως το θεμέλιο της κοινωνικής δομής, με αυστηρή ιεραρχία που καθορίζει τις σχέσεις εξουσίας και υπευθυνότητας. Σε αντίθεση με τις δυτικές κουλτούρες, όπου η αυτονομία είναι πρωταρχική, οι οικογενειακές σχέσεις στις ασιατικές κουλτούρες υπακούουν σε έναν αυστηρότερο σεβασμό προς τους γονείς και τους ανώτερους σε ηλικία, κάτι που σχετίζεται και με την αξία του li ή της κοινωνικής αρμονίας, όπως ορίζεται στον Κομφουκιανισμό. Ο σεβασμός προς τους μεγαλύτερους και ο ρόλος των παιδιών ως εκπροσώπων της οικογένειας ενισχύουν τον συλλογικό χαρακτήρα των σχέσεων.

3. Φιλικές Σχέσεις και Δίκτυα Υποστήριξης
Οι φιλικές σχέσεις διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, αλλά χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη δέσμευση και πίστη, ιδίως στις ασιατικές κοινωνίες. Η έννοια της αμοιβαιότητας ή jen σηματοδοτεί την προσδοκία αμοιβαίας υποστήριξης, ιδιαίτερα μεταξύ φίλων και συνεργατών. Η φιλία σε αυτές τις κουλτούρες δεν περιορίζεται σε κοινωνική αλληλεπίδραση, αλλά περιλαμβάνει και την υποχρέωση για αλληλοβοήθεια και προστασία. Η πολιτισμική αυτή διάσταση, που βασίζεται στο μοίρασμα και στην υποστήριξη, διευκολύνει τις φιλικές σχέσεις, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη διατήρηση κοινωνικών και επαγγελματικών δικτύων.

4. Σχέσεις Εργασίας και Πολιτισμική Επικοινωνία
1. Ιεραρχία και Εξουσία
Στις ασιατικές κοινωνίες, όπου ο Κομφουκιανισμός και η συλλογικότητα παίζουν καθοριστικό ρόλο, οι σχέσεις εργασίας χαρακτηρίζονται από υψηλό σεβασμό προς την ιεραρχία και τους ανώτερους. Αυτές οι κοινωνίες αποδέχονται την ανισότητα εξουσίας ως κάτι φυσικό και αναμενόμενο. Για παράδειγμα, οι κατώτεροι σε ιεραρχία είναι πιθανό να περιμένουν οδηγίες και κατευθύνσεις από τους ανωτέρους και να μην παίρνουν πρωτοβουλίες χωρίς έγκριση. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις δυτικές κοινωνίες, όπου η εξουσία και η αυτενέργεια τείνουν να μοιράζονται περισσότερο και να ενθαρρύνονται πρωτοβουλίες και καινοτόμες ιδέες από όλες τις βαθμίδες.

2. Συλλογική Ομαδικότητα και Συνεργασία
Στις συλλογικές κοινωνίες, όπως στην Ιαπωνία ή την Κίνα, οι ομάδες εργασίας είναι πιο σημαντικές από τις ατομικές επιδόσεις. Η ομαδικότητα, η συνεργασία και η αρμονία στην ομάδα θεωρούνται πρωτεύουσες αξίες, καθώς συνδέονται με την έννοια του li (αρμονία και κοινωνική τάξη). Σε αυτές τις κουλτούρες, η επιτυχία της ομάδας αντικατοπτρίζει την αξία και την επιτυχία των μελών της, με αποτέλεσμα η διατήρηση της ομαλής συνεργασίας να είναι εξαιρετικά σημαντική.

3. Μη Λεκτική Επικοινωνία και Υπονοούμενα
Στην πολιτισμική επικοινωνία, οι μη λεκτικές ενδείξεις (όπως η γλώσσα του σώματος, οι εκφράσεις προσώπου και οι χειρονομίες) διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα, σε πολλές ασιατικές κοινωνίες, η έμμεση επικοινωνία και η αποφυγή της άμεσης σύγκρουσης είναι συχνά προτιμότερες, κάτι που ενθαρρύνει την αρμονία και τη μη διατάραξη των κοινωνικών και επαγγελματικών σχέσεων. Στις δυτικές κοινωνίες, αντιθέτως, η άμεση επικοινωνία εκτιμάται ιδιαίτερα στον εργασιακό χώρο, καθώς θεωρείται ότι αυξάνει την αποτελεσματικότητα και προάγει την ανοιχτή ανταλλαγή απόψεων.

4. Δίκτυα και Σχέσεις Προσωπικής Εμπιστοσύνης
Στις ασιατικές κουλτούρες, οι επαγγελματικές σχέσεις συχνά συνδυάζονται με προσωπικές επαφές και εμπιστοσύνη που χτίζεται μέσα από προσωπικές γνωριμίες. Το να διαμορφώσει κανείς ένα guanxi (προσωπικό δίκτυο στην Κίνα) είναι θεμελιώδες για την επαγγελματική επιτυχία, καθώς οι σχέσεις αυτές βασίζονται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και την υποστήριξη. Στις δυτικές κοινωνίες, αντίθετα, η επαγγελματική επικοινωνία και συνεργασία βασίζεται περισσότερο σε δομές και συστήματα και λιγότερο στην προσωπική εμπιστοσύνη, επιτρέποντας πιο τυπικές και απρόσωπες σχέσεις εργασίας.

Συμπέρασμα
Η κατανόηση των διαφορετικών αυτών πτυχών των σχέσεων εργασίας και της πολιτισμικής επικοινωνίας επιτρέπει στους οργανισμούς να προσαρμόσουν τις στρατηγικές τους και να δημιουργήσουν ένα πιο συνεκτικό εργασιακό περιβάλλον, το οποίο σέβεται και αξιοποιεί τις πολιτισμικές διαφορές.

Βιβλιογραφία
Yum, J. O. (1982). The influence of Confucianism on interpersonal relationships and communication patterns in East Asia. In L. A. Samovar & R. E. Porter (Eds.), Intercultural communication: A reader (pp. 67-77). Wadsworth.

Jandt, F. E. (2017). An introduction to intercultural communication: Identities in a global community (9th ed.). Sage Publications.

Chaney, L. H., & Martin, J. S. (2014). Intercultural business communication (6th ed.). Pearson

• Christina Efentaki